Juni Pension Yojana केंद्रीय सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी जुनी पेंशन योजना (OPS) पुन्हा सुरू करण्याचा कोणताही प्रस्ताव केंद्र सरकारच्या विचाराधीन नसल्याचे वित्त मंत्री निर्मला सीतारमण यांनी लोकसभेत स्पष्ट केले आहे. त्यांनी सांगितले की, OPS मुळे सरकारी खजिन्यावर प्रचंड आर्थिक भार पडतो, त्यामुळे सरकारने या योजनेपासून अंतर ठेवले आहे.
NPS ची रचना आणि उद्देश
राष्ट्रीय पेंशन प्रणाली (NPS) ही योगदान-आधारित योजना असून ती 1 जानेवारी 2004 नंतर सेवेत आलेल्या केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी (सशस्त्र दल वगळता) लागू करण्यात आली. कर्मचाऱ्यांच्या पेंशन लाभांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी वित्त सचिवांच्या अध्यक्षतेखाली एक समिती स्थापन करण्यात आली होती.
UPS – NPS अंतर्गत नवा पर्याय
हितधारकांसोबतच्या चर्चेनंतर या समितीने एकीकृत पेंशन योजना (UPS) NPS अंतर्गत एक पर्याय म्हणून सादर केली. UPS चा उद्देश NPS च्या कार्यक्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर ठराविक लाभ मिळावेत हा आहे. या योजनेचे नियम असे आखले गेले आहेत की, लाभांची हमी मिळेल आणि निधीची आर्थिक स्थिरता कायम राहील. UPS 24 जानेवारी 2025 रोजी अधिकृतपणे अधिसूचित करण्यात आली.
UPS अंतर्गत लाभ
UPS निवडणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना सेवेत असताना मृत्यू किंवा अपंगत्वामुळे सेवामुक्त झाल्यास CCS (पेंशन) नियम, 2021 किंवा CCS (असाधारण पेंशन) नियम, 2023 अंतर्गत लाभ मिळण्याचा अधिकार राहील. यामुळे निवृत्तीपश्चात सुरक्षितता वाढते.
आर्थिक स्थितीवर मंत्र्यांचे मत
वित्त मंत्री यांनी पुढे सांगितले की, मार्च 2020 ते मार्च 2024 दरम्यान घरगुती वित्तीय देणाऱ्यांमध्ये 5.5% वाढ झाली असून, वित्तीय संपत्तीमध्ये 20.7% वाढ झाली आहे. राष्ट्रीय सांख्यिकी कार्यालयाच्या आकडेवारीनुसार, 2022-23 मध्ये निव्वळ घरगुती वित्तीय बचत 13.3 लाख कोटी रुपयांवरून 2023-24 मध्ये 15.5 लाख कोटी रुपयांवर पोहोचली आहे. त्यामुळे भारतीय बँकांच्या संपत्तीच्या गुणवत्तेबाबत कोणतीही मोठी प्रणालीगत चिंता नाही.
कर्मचाऱ्यांसाठी सल्ला
OPS पुन्हा लागू न झाल्यास, कर्मचाऱ्यांनी आपल्या निवृत्ती नंतरच्या काळासाठी अधिक काटेकोर आर्थिक नियोजन करणे आवश्यक आहे. NPS आणि UPS सारख्या योजनांचा योग्य वापर करून दीर्घकालीन सुरक्षिततेची खात्री करून घ्यावी.
Disclaimer: ही माहिती सार्वजनिक स्त्रोतांवर आधारित आहे. आर्थिक गुंतवणुकीचे किंवा निवृत्ती नियोजनाचे कोणतेही निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
